Η στάση Ερντογάν δείχνει πόσο δίκιο έχουν οι διαδηλωτές

Η άμεση εξήγηση για την έκρηξη των διαμαρτυριών στην Τουρκία βρίσκει εξήγηση στην έντονη αντίδραση του πρωθυπουργού της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.Πίσω από την αναταραχή βρίσκεται ένα πολύ μεγαλύτερο ζήτημα που τίθεται τα τελευταία χρόνια από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του πρωθυπουργού. Ποια είναι η θέση της Τουρκίας στον κόσμο σύμφωνα με τον κ. Ερντογάν; Όχι πολύ καιρό πριν η Άγκυρα κοίταζε δυτικά. Τώρα έχει στραφεί ανατολικά.

Ο κ. Ερντογάν ανταποκρίθηκε στην διαταραχή με μια δημόσια οργή που δεν ταιριάζει με την οργή εκείνων που έχουν καταλάβει την πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης (και σε άλλες μεγάλες πόλεις). Οι διαδηλωτές ονομάστηκαν εξτρεμιστές και πλιατσικολόγοι, οι Τούρκοι που πίνουν αλκοόλ ονομάστηκαν αλκοολικοί και το Twitter αποκαλέστηκε πληγή για την κοινωνία.

Το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, ο διάδοχος της κοσμικής παράδοσης του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, κατηγορείται από τον πρωθυπουργό για την αναμόχλευση αναταραχών εξαιτίας των διαδοχικών του χαμένων μαχών στην κάλπη.

Εκτός από τη χρήση δακρυγόνων, ο πρωθυπουργός δύσκολα θα μπορούσε να δώσει μια πιο κραυγαλέα εικόνα του αυταρχισμού με τον οποίο αντιμετωπίστηκαν οι διαδηλωτές. Ο κ. Ερντογάν έχει κερδίσει τρεις εκλογές και, δρώντας με την αλαζονεία που έρχεται έπειτα από μια δεκαετία στην εξουσία, ενήργησε σαν να βρίσκεται πέρα από τους περιορισμούς της τουρκικής δημοκρατίας.

Η ανησυχία είναι έκδηλη για αρκετό χρονικό διάστημα. Καταπίεση του Τύπου, συλλήψεις πολιτικών αντιπάλων, η όλο και πιο ισλαμική απόχρωση των εθνικών πολιτικών και η υποψία ότι ο κ. Ερντογάν δεν βλέπει τέλος στη θέση του στην εξουσία έχουν όλα συνωμότησει προς ένα κλίμα ανησυχίας.

Εδώ και καιρό αποτελεί κοινό μυστικό ότι ο πρωθυπουργός θέλει να ανταλλάξει την παρούσα θέση του με εκείνη μιας αναβαθμισμένης προεδρίας. Θέλει να αλλάξει το σύνταγμα ώστε να πετύχει την εφαρμογή της μετάβασης.

Η φιλοδοξία δημιουργεί ανησυχία φθάνοντας πολύ πιο πέρα από τους πολιτικούς του αντιπάλους, όπως, μερικοί λένε, στο γραφείο του σημερινού προέδρου Αμπντουλάχ Γκιούλ.

Η ειρωνεία στον τρόπο που ο κ. Ερντογάν αντιμετωπίζει τις διαμαρτυρίες δεν έχει περάσει απαρατήρητη. Μετά από μια διστακτική αρχική αντίδραση στις αραβικές εξεγέρσεις, η τουρκική κυβέρνηση έχει θέσει εαυτόν ως υπέρμαχο της ελευθερίας στη Μέση Ανατολή. Τα κοινωνικά δίκτυα που ο κ. Ερντογάν τώρα καταγγέλλει έχουν παίξει 'ένα αξιοσημείωτο ρόλο στην κινητοποίηση της αντιπολίτευσης' κατά της απολυταρχικής διακυβέρνησης αλλού.

Το AKP έχει αναπτύξει στενούς δεσμούς με την Μουσουλμανική Αδελφότητα της Αιγύπτου, και ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου έχει προωθήσει το κόμμα ως πρότυπο για ένα γάμο Ισλάμ και δημοκρατίας.

Η Τουρκία ήταν στην πρώτη γραμμή της εξωτερικής αντιπολίτευσης στο δολοφονικό καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ στη γειτονική Συρία - προσφέροντας φυσική, πολιτική και ηθική υποστήριξη προς τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης στην προσπάθειά τους να ανατρέψουν το καθεστώς. Ο κ. Ερντογάν υπολόγισε λάθος, ωστόσο, αναμένοντας ένα γρήγορο τέλος στο καθεστώς της Δαμασκού. Ο ίδιος υποτίμησε την ανθεκτικότητα του Assad και των δυνάμεων του και υπερεκτίμησαν την προθυμία των ΗΠΑ να παρέμβουν.

Με την ανάδειξη της Τουρκίας ως κορυφαίας περιφερειακής - και πιο πρόσφατα σουνιτικής - δύναμης, ο πρωθυπουργός έθεσε μεγαλύτερα ερωτήματα σχετικά με τη στρατηγική κατεύθυνση της χώρας (η Τουρκία, εξάλλου είναι μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια για την ΕΕ) και σχετικά με το βάθος της δικής του δέσμευσής για τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους όπως το είχε ορίσει ο Ατατούρκ.

Κατά τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του ΑΚΡ, η Τουρκία είχε σαφή δυτικό προσανατολισμό. Ο κ. Ερντογάν έδειξε αξιοθαύμαστη προθυμία να ενστερνιστεί τις δημοκρατικές και δικαστικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να ανοίξει την πόρτα στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, αλλά και την αναγκαία σκληρότητα προς το στρατό που είχε από καιρό συνωμότησει εναντίον της τουρκικής δημοκρατίας.

Ένας συνδυασμός ευρωπαϊκού (κυρίως γαλλο-γερμανικού) σνομπισμού, προβλημάτων στην ευρωζώνη και την οικονομική ζωντάνια της Τουρκίας υπέσκαψαν τον ενθουσιασμό για την πορεία αυτή, με αποτέλεσμα το ΑΚΡ να αναδιατυπώσει τη θέση της χώρας ως βασική δύναμη μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η φράση-ορόσημο του κ. Νταβούτογλου - κανένα πρόβλημα με τους γείτονες – εκφράστηξε για να στηρίκει αυτή την αίσθηση περιφερειακής εξουσίας.

Η στρατηγική αυτή έχει ξεπεραστεί από τα γεγονότα. Κατά τη διαδικασία αυτή, η Τουρκία έχει αρχίσει να εμφανίζεται πιο ισλαμική και λιγότερο δημοκρατική. Η Τουρκία δεν είναι Αίγυπτος - ούτε Τυνησία, ούτε Λιβύη, ούτε Συρία. Ο κ. Ερντογάν έχει κερδίσει τρεις εκλογές. Και όμως φαίνεται ότι έχει αποτύχει να καταλάβει ότι η ουσία της δημοκρατίας είναι η πολυφωνία. Όσοι έχουν βγει στους δρόμους εκφράζουν πολλές γκρίνιες και παράπονα, αλλά το μήνυμα προς τον πρωθυπουργό φαίνεται αρκετά σαφές. Σύγχρονη Τουρκία θέλει μια σύγχρονη δημοκρατία.                                          http://www.sofokleous10.gr