Η Τουρκία ως πρόβλημα για την περιοχή: Είναι μία αποσταθεροποιημένη χώρα
Του Άκη Κοσώνα*
Η Τουρκία είναι μια αποσταθεροποιημένη χώρα. Είτε εσωτερικά είτε εξωτερικά χτυπιέται από ποικιλώνυμες ομάδες και οργανώσεις, παραμένοντας η ίδια κομμάτι ενός μεταβαλλόμενου παζλ.
Η απόφαση να φανεί η χώρα ως όαση σταθερότητας και ανάπτυξης στην περιοχή μοιάζει να έχει αλλάξει (προς χάρη άλλων συμφερόντων της, έτσι όπως τα εκτιμά η κυβέρνησή της) ή να έχει πάει στην άκρη από την επιλογή της να αναμειχθεί σε πολλά ανοιχτά μέτωπα.
Η Τουρκία του Ερντογάν εδώ και περισσότερο από δέκα χρόνια θέλησε να παίξει έναν ρόλο τοπικής υπερδύναμης και σε κάποιο βαθμό το κατόρθωσε, βγάζοντας κι ένα πρόσωπο αρκετά σύγχρονο και δημοκρατικό: Σταμάτησε τότε τις μάχες με τους Κούρδους του βόρειου Ιράκ και της συνοριακής της ζώνης με το Ιράκ, μπήκε σε διάλογο μαζί τους με αποτέλεσμα ακόμα και ο φυλακισμένος στο Ιμραλί ηγέτης τους, Αμπντουλάχ Οτσαλάν να κινείται σε κατεύθυνση ειρήνης και εξεύρεσης λύσης.
Συγχρόνως, ο τότε πρωθυπουργός και σημερινός Πρόεδρος παραδεχόταν δημόσια σε ομιλίες του (κάνοντας το κεμαλικό κατεστημένο να ανατριχιάζει) ότι η Τουρκία δεν φέρθηκε καλά σε μειονοτικές ομάδες και πληθυσμούς με καταγωγή από άλλη χώρα, λέγοντας ότι αυτό πρέπει να αλλάξει. Η κοινωνική του πολιτική συγκέντρωνε την αποδοχή μεγάλης πλειοψηφίας, όπως και η επίτευξη στόχων για την ανάπτυξη. Πρόβλημα εκλογικών επιδόσεων είχε πάντα η κυβέρνηση και το κόμμα του σε περιοχές που συνορεύουν με Ευρώπη. Σμύρνη και παράλια, Κωσνταντινούπολη. Αλλά κι αυτό δεν ήταν τέτοιο που να αμφισβητεί τη δυναμική του.
Τα προβλήματα άρχισαν από την εποχή που ο Τούρκος ηγέτης θέλησε να αναδειχθεί σε άτυπο αλλά ουσιαστικό ηγέτη του ακέφαλου (από πλευράς ευρύτερα αποδεκτών ηγετών) μουσουλμανικού κόσμου που γνώριζε συνεχώς ήττες, πότε από το Ισραήλ, πότε από μεγάλες δυνάμεις που έπνιγαν, νωρίς ή αργά, εξεγέρσεις με μουσουλμανική ή όχι ταυτότητα. Έτσι κι αλλιώς πολύς κόσμος σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της βόρειας Αφρικής ένιωθε χωρίς ηγεσία μετά τα γεγονότα στην Αίγυπτο, τον πόλεμο στη Συρία, την κόλαση στο Ιράκ και την εκτέλεση του Σαντάμ Χουσέιν, τη διάλυση της Λιβύης και το σχεδόν λυντσάρισμα του Μουαμάρ Καντάφι. Η κίνηση αυτή του Ταγίπ Ερντογάν απέφερε αρχικά οφέλη για την εικόνα του και την Τουρκία, αφού με τις φραστικές του επιθέσεις κατά του Ισραήλ συσπείρωσε σημαντικό κομμάτι του μουσουλμανικού κόσμου.
Στη συνέχεια όμως, οι εξελίξεις σε γειτονικές της Τουρκίας χώρες ανάγκασαν την ίδια να πάρει θέση, άρα να χρεωθεί ή να πιστωθεί γεγονότα που δρούσαν καταλυτικά για τις αξίες του μουσουλμανικού κόσμου και των δογμάτων του. Η εμφάνιση και ισχυροποίηση των τζιχαντιστών, οι φρικαλεότητες που διέπραξαν, επιβάρυναν τη θέση της Τουρκίας στο βαθμό που της αποδόθηκε πειστικά, στενή ή κοντινή σχέση με τους φανατικούς ισλαμιστές. Η προσπάθεια διάλυσης της Συρίας (όσο κι αν η Τουρκία την ενέκρινε διότι έτσι ήλπιζε ότι θα ανατρεπόταν το εχθρικό προς αυτήν καθεστώς Άσαντ) επιδείνωσε την κατάσταση. Ανάγκασε πληθυσμούς της χώρας όπως οι Κούρδοι, που ζούσαν έως τώρα ειρηνικά με τους άλλους μειονοτικούς πληθυσμούς της Συρίας αλλά και τους αυτόχθονες Σύρους, να στραφούν σε διεκδικήσεις εδαφών που θα τους διασφάλιζαν νέα πατρίδα στην υπό διαμελισμό όπως φαινόταν Συρία. Έτσι η Τουρκία βρέθηκε να πολεμά Κούρδους όχι μόνο στο βόρειο Ιράκ, αλλά και στη βόρεια Συρία, με αποτέλεσμα τα νότια σύνορά της, από (σχεδόν) τα ανατολικά παράλια της Μεσογείου έως τα σύνορα με το Ιράν να είναι σε εμπόλεμη κατάσταση!
Είναι εύκολο και σχεδόν αναμενόμενο, ο πόλεμος να μεταφέρεται στο εσωτερικό της χώρας, εκεί που δεν υπάρχουν ταραχές αλλά κυριαρχεί η ομαλότητα. Πότε στην Άγκυρα και πότε στην Κωνσταντινούπολη. Αυτός ο πόλεμος, ο ιδιότυπος, άναρχος και απρόβλεπτος, δεν αντιμετωπίζεται. Τώρα η Τουρκία γίνεται και επίσημα μέρος των προβλημάτων στα οποία αναμείχθηκε.
- Ο Άκης Κοσώνας είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στην Αθήνα και το Παρίσι. Εργάστηκε ως πολιτικός συντάκτης στο περιοδικό «Αντί» (1983-1987) και στις εφημερίδες Μεσημβρινή, Απογευματινή, Έθνος, Βήμα, Καθημερινή. Έκανε για πολλά χρόνια ραδιόφωνο στον Αθήνα 9.84, του οποίου ήταν ιδρυτικό στέλεχος. Διετέλεσε γενικός διευθυντής της ΕΡΤ και Γ.Γ. του ΕΟΤ. Εργάστηκε στο ΑΠΕ (1996-2015), έχοντας την ευθύνη των εκδόσεων του πρακτορείου. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα «Αγορά». http://mignatiou.com/
να φιλοξενούν μορφές ζωής, αφού διατηρούν μια μέση θερμοκρασίας, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις των επιστημόνων.
Ο Ουίλιαμ Μπορούκι, ο επικεφαλής επιστήμονας της αποστολής του διαστημικού τηλεσκοπίου «Κέπλερ» της NASA, που αναζητά εξωπλανήτες, δήλωσε, στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS), σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα DailyMail, ότι οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των πλανητών στον γαλαξία μας βασίζονται στα πρώτα δειγματοληπτικά αποτελέσματα της έρευνας του «Κέπλερ», το οποίο μέσα σε περιορισμένο χρονικό διάστημα και εστιάζοντας σε ένα μικρό τμήμα του νυχτερινού ουρανού (μόλις στο ένα τετρακοσιοστό), έχει ήδη βρει εκατοντάδες πιθανούς εξωπλανήτες.
Ο Μπορούκι και οι συνεργάτες του εκτιμούν ότι ένα στα δύο άστρα του γαλαξία μας (που υπολογίζονται σε περίπου 100 δισεκατομμύρια συνολικά) έχει τουλάχιστον ένα πλανήτη γύρω του, άρα υπάρχουν συνολικά 50 δισ. εξωπλανήτες, οι οποίοι μπορεί όμως να είναι πολύ περισσότεροι, αφού είναι φυσικό πολλά άστρα να έχουν περισσότερους από ένα πλανήτη. Επίσης, εκτιμάται ότι ένα στα 200 άστρα έχει πλανήτες σε τροχιά σε πιθανώς «κατοικήσιμη ζώνη» (έτσι προκύπτει ο αριθμός των 500 εκατ. δυνάμει κατοικήσιμων εξωπλανητών).
Επίσης δεν αποκλείεται τα άστρα του γαλαξία μας να είναι πολύ περισσότερα από 100 δισ., καθώς σύμφωνα με εκτιμήσεις ενός επιστήμονα του πανεπιστημίου Γιέηλ μπορεί να είναι τριπλάσια τελικά (γύρω στα 300 δισ.), οπότε σε αυτή την περίπτωση πολλαπλασιάζεται ανάλογα και ο αριθμός των εξωπλανητών. Ενώ δεν πρέπει να ξεχνά κανείς ότι στο σύμπαν υπάρχουν τουλάχιστον 100 δισ. γαλαξίες, οπότε δεν φαντάζει υπερβολική πια η ιστορική φράση του διάσημου αστροφυσικού Καρλ Σαγκάν για «δισεκατομμύρια και δισεκατομμύρια κόσμους».
Σύμφωνα με τις (στατιστικές) εκτιμήσεις του Μπορούκι, το 10,5% των άστρων του γαλαξία μας έχουν πλανήτες στο μέγεθος περίπου της Γης (δηλαδή 50% έως 125% σε σχέση με τον πλανήτη μας), το 7,3% ανήκουν στην κατηγορία της «σούπερ-Γης» (με μέγεθος 125% έως 200% σε σχέση με τη Γη), το 20,8% έχουν τις διαστάσεις του Ποσειδώνα (διπλάσιοι έως εξαπλάσιοι σε σχέση με τη Γη) και το 5,2% έχουν τουλάχιστον το μέγεθος του Δία (πάνω από έξι φορές μεγαλύτεροι από τη Γη).
Μέχρι στιγμής το «Κέπλερ» έχει εντοπίσει 1.235 υποψήφιους εξωπλανήτες, από τους οποίους οι 54 βρίσκονται στην «κατοικήσιμη ζώνη», όπου η ύπαρξη κάποιας μορφής ζωής θα μπορούσε να είναι πιθανή. Η διασταύρωση των στοιχείων και η επιβεβαίωση της ύπαρξης των εξωπλανητών από άλλα τηλεσκόπια θα ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια. Συνεπώς προκύπτει το ζήτημα της ύπαρξης όχι απλώς ζωής, αλλά νοήμονος ζωής στο σύμπαν. «Το επόμενο ερώτημα είναι γιατί δεν μας έχουν επισκεφτεί; Και η απάντηση είναι ‘δεν ξέρω’», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μπορούκι.
Σχόλια